Móżdżek – część mózgu niegdyś rozpoznawana głównie ze względu na jej rolę w koordynacji ruchu – przeszedł zmiany ewolucyjne, które mogły przyczynić się do powstania ludzkiej kultury, języka i używania narzędzi. To nowe odkrycie pojawiało się w badaniu Elaine Guevara z Duke University i jej współpracowników, opublikowanym 6 maja w czasopiśmie PLOS Genetics.
Naukowcy badający, jak ludzie rozwinęli swoją niezwykłą zdolność do myślenia i uczenia się, często skupiali się na korze przedczołowej, części mózgu ważnej dla funkcji wykonawczych, takich jak rozumowanie moralne i podejmowanie decyzji. Ostatnio jednak zaczęto zwracać większą uwagę na rolę móżdżku w ludzkim poznaniu. Guevara i jej zespół badali ewolucję móżdżku i kory przedczołowej, poszukując molekularnych różnic między ludźmi, szympansami i małpami rhesus macaque (Makak królewski). W szczególności zbadali genomy z dwóch rodzajów tkanki mózgowej u tych trzech gatunków, aby znaleźć różnice epigenetyczne. Są to modyfikacje, które nie zmieniają sekwencji DNA, ale mogą wpływać na to, które geny są włączone lub wyłączone i mogą być dziedziczone przez przyszłe pokolenia.
W porównaniu z szympansami i makakami królewskim, ludzie wykazali większe różnice epigenetyczne w móżdżku niż w korze przedczołowej, podkreślając znaczenie móżdżku w ewolucji ludzkiego mózgu. Różnice epigenetyczne były szczególnie widoczne na genach zaangażowanych w rozwój mózgu, zapaleniu mózgu, metabolizmie tłuszczy i plastyczności synaptycznej – wzmocnienie lub osłabienie połączeń między neuronami w zależności od tego, jak często są one używane.
Różnice epigenetyczne zidentyfikowane w nowych badaniach są istotne dla zrozumienia funkcjonowania ludzkiego mózgu oraz jego zdolności do adaptacji i tworzenia nowych połączeń. Te różnice epigenetyczne mogą również mieć wpływ na starzenie się i choroby. Wcześniejsze badania wykazały, że różnice epigenetyczne między ludźmi a szympansami w korze przedczołowej są związane z genami odpowiedzialnymi za schorzenia psychiczne i neurodegenerację. Ogólnie rzecz biorąc, nowe badanie potwierdza włączenie móżdżku do badania ewolucji ludzkiego mózgu.
Guevara dodaje: „Nasze wyniki potwierdzają ważną rolę móżdżku w ewolucji ludzkiego mózgu i sugerują, że wcześniej zidentyfikowane cechy epigenetyczne odróżniające ludzką korę nie są unikalne dla kory mózgowej”.
